Macro met Boot en Mujagić | BNR

Steeds meer bedrijven stoten hun duurzaamheidsplannen af, blijkt uit een analyse van de Financial Times. Door het veranderende politieke tij onder president Donald Trump, zijn bedrijven minder scheutig met het profileren van hun groene ambities, laat staan ervoor te betalen. ‘Groene praatjes verkopen niet meer, het moet concreet zijn’, is volgens macro-econoom Arnoud Boot het positieve ervan.    Waarom is dat positief?  Het betekent dat duurzaam beleid concreet moet zijn. Dat is de goede kant van het huidige anti-klimaat- en anti-diversiteitsklimaat dat door Trump is aangewakkerd. Alles wat te maken heeft met maatschappelijke doelstellingen, zoals klimaat en diversiteit, vraagt om een helder en overtuigend verhaal. Een organisatie moet duidelijk maken waarom dat belangrijk is. Een bank is geen ‘Moeder Teresa’, maar een commerciële instelling die moet concurreren. Een kleine nichebank, zoals Triodos, kan zich volledig op duurzaamheid richten. Een grote bank kan dat niet op dezelfde manier en moet meebewegen met maatschappelijke ontwikkelingen. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek, het CBS, hebben consumenten in september meer geld uitgegeven aan goederen en diensten dan een jaar eerder. Macro-econoom Edin Mujagic ziet een direct verband met stijgende aandelenkoersen op het Damrak. ‘Mensen voelen zich rijk!’ De totale consumptie van huishoudens lag 0,8 procent hoger dan in september 2024, maar in augustus gaven consumenten 1,3 procent meer uit. Goede cijfers, Edin? Ja, en misschien wordt het nog beter. Voor de goede orde: dat cijfer is gecorrigeerd voor inflatie. Het feit dat spullen duurder zijn geworden betekent dus niet dat we daardoor meer hebben uitgegeven — het gaat echt om een stijging van de reële uitgaven. Het cijfer is ook gecorrigeerd voor het aantal koopdagen, want dat verschilt van maand tot maand.  Maar het CBS zegt over oktober, waarvan de cijfers nog moeten komen, dat de situatie iets minder ongunstig was om geld uit te geven. Met andere woorden: de kans is groot dat we het winkelgedrag van september gewoon vrolijk hebben doorgetrokken naar oktober en misschien zelfs richting het einde van het jaar.   Wat heeft dat met de beurs te maken?  Dat heeft te maken met het feit dat de aandelenkoersen zijn gestegen. Dat is ook logisch. Want als je zelf belegt, weet je dat je bij stijgende koersen winst hebt gemaakt en dus meer geld hebt. Maar dat geldt ook voor mensen die níet beleggen. Zij zien in het nieuws dat de aandelenkoersen weer stijgen en dat de AEX in Amsterdam bijna een recordhoogte bereikt. Dat geeft een goed gevoel: blijkbaar gaat het goed met de economie. Een goedgemutste consument geeft nu eenmaal makkelijker geld uit – en dat is precies wat we de afgelopen tijd hebben gezien.  En hoe je het ook wendt of keert: onze koopkracht is erop vooruitgegaan. Veel mensen hebben loonstijgingen gekregen die hoger liggen dan de inflatie. Dat zijn allemaal factoren die samenkomen. Ik vind het een belangrijk cijfer, omdat het er hopelijk aan bijdraagt dat we het derde kwartaal met z’n allen snel vergeten. Maar in dat derde kwartaal is onze economie met 0,4 procent gegroeid – dat vergeten we toch niet zo snel?  Die groei lag inderdaad hoger dan in de kwartalen ervoor. En toch hoop ik dat we dat kwartaal snel weer vergeten. Want de economische groei in dat kwartaal kwam vooral doordat we meer hebben geëxporteerd en doordat de overheid meer heeft uitgegeven. Van groeiende consumptie en stijgende investeringen was in dit derde kwartaal geen sprake. Bedrijfsinvesteringen waren in dat kwartaal zelfs met bijna 2 procent gedaald.  Daarom zeg ik: ja, een mooi cijfer, maar ik hoop vooral dat het CBS straks in de cijfers over het vierde kwartaal zegt dat onze economie niet alleen is gegroeid, maar vooral doordat wij als consumenten meer hebben uitgegeven en bedrijven meer hebben geïnvesteerd.  Laten we het hopen inderdaad. Tegelijkertijd zien we berichten over een licht verbeterende arbeidsmarkt. Speelt dat nog een rol?  Ja, alleen voor huishoudens is het gevoel vooral belangrijk als het gaat om uitgaven doen. Veel Nederlanders hebben nog steeds het idee dat ze zich geen zorgen hoeven te maken over hun baan. Velen denken: als ik nu een andere baan zou willen, gaat dat misschien niet zo makkelijk als twee of drie jaar geleden, maar echt moeilijk is het ook niet. Dat zorgt voor het gevoel dat de arbeidsmarkt nog steeds met je meewerkt en dat je geen vrees hoeft te hebben voor je inkomen. Als je dat combineert met het feit dat we hopelijk snel een nieuwe regering krijgen, én met stijgende aandelenkoersen waardoor mensen zich rijker voelen, dan staan de sterren goed voor een mooi vierde kwartaal. Hopelijk zó goed dat we het daarna niet meer hoeven te hebben over het derde kwartaal.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Per 1 december stopt de Federal Reserve met het verminderen van beleggingen in obligaties. Oftewel: de Amerikaanse centrale bank brengt de kwantitatieve geldverruiming – quantitative easing – weer op gang, zegt macro-econoom Edin Mujagic. ‘Sinds 2022 waren ze bezig om dat toch een beetje ongedaan te maken: quantitative tightening. Per 1 december stoppen ze daar weer mee en dat betekent concreet dat de Fed de aflossing van de hypotheken, zo’n 20 à 30 miljard dollar per maand gaat gebruiken om Amerikaanse staatsobligaties te kopen.’   Een komen en gaan van verruimingen dus, zegt Mujagic. Daarom is het handig om een en ander even in perspectief te zetten. In 2020 was de Fed-balans vier keer zo groot als in 2008. Tussen 2020 en 2022 kwam daar nog een factor 2,5 bij en daarna is de centrale bank gaan verkrappen – het ongedaan maken van de kwantitatieve geldverruiming. ‘Zo is tussen 2022 en nu maar liefst een kwart van de balans afgesnoept. Dus om de een of andere reden gaat geld in het systeem pompen veel sneller dan geld úit het systeem halen.’   See omnystudio.com/listener for privacy information.

Drie economen, verbonden aan verschillende Amerikaanse universiteiten, hebben onderzocht waar de grens ligt voor de staatsschuld van overheden. Met andere woorden: op welk punt kan een land niet langer wegkomen met de gedachte ‘het komt wel goed’, zelfs niet meer door de rente kunstmatig laag te houden, iets wat economen ‘financiële repressie’ noemen. Uit dat onderzoek trekt macro-econoom Edin Mujagic de conclusie dat de Amerikaanse staatsschuld beter houdbaar is dan die van Europese landen, inclusief Duitsland. Wat zeggen economen en beleidsmakers meestal over staatsschulden?  Mede dankzij het werk van Piketty weten we dat beleidsmakers en economen vaak zeggen: ‘Die staatsschuld doet er niet zoveel toe.’ Hun redenering is: zolang de rente die je betaalt over die schuld lager is dan de economische groei, is er niets aan de hand. En daar zit wat in, want als je vanuit de overheid kijkt: economische groei is eigenlijk hetzelfde als de groei van je inkomsten, en de rente is wat je betaalt aan lasten. Als je inkomsten harder stijgen dan je uitgaven, dan is er dus inderdaad geen probleem. En ik zeg niet dat ik me achter Piketty schaar, maar het idee is logisch. We moeten er alleen wel een belangrijke kanttekening bij maken: als we het over rentes hebben, moet je die corrigeren voor inflatie. Dat is cruciaal, want pas dan zie je het echte beeld.   See omnystudio.com/listener for privacy information.

De kennis over schulden is beperkt. Hoewel dat geen nieuws is, bracht een recent onderzoek macro-econoom Edin Mujagic tot nieuwe inzichten. ‘Ik las het en dacht: mijn hemel, het is nog erger dan ik dacht.’  Wat is er precies aan de hand?  Er zijn een aantal onderzoekers die in dertien landen, landen met zowel lage als hoge staatsschulden, hebben gekeken hoeveel mensen eigenlijk weten over de schuldniveaus van hun land. En wat blijkt uit dat onderzoek? De meeste mensen hebben maar een zeer beperkte, en vaak ook bevooroordeelde, kennis van schulden en het beleid daaromheen. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Oud-ASML-baas Peter Wellink is met open ogen in de val getrapt die VNO-NCW-baas Ingrid Thijssen had opgezet, zegt macro-econoom Arnoud Boot: hij liet zich hypnotiseren door de langspeelplaat van de werkgeversorganisatie: bedrijven hebben het oh zo moeilijk, en staan op het punt uit Nederland te vertrekken. Maar Wennink is door demissionair minister van Economische Zaken Vincent Karremans aangesteld als onafhankelijk expert, om invulling te geven aan het rapport van oud-ECB-baas Mario Draghi.  Wennink was voortvarend aan de slag met een rapport, dat een bijdrage zou moeten leveren aan de  toekomstbestendigheid van de Nederlandse economie. Maar kennelijk voelde hij zich geroepen om alvast een voorschot te nemen op dat rapport, door verschillende Haagse partijleiders een brief te sturen met zijn bevindingen. De oud-ASML-baas heeft daarmee zijn hand overspeeld, vindt Boot. ‘Wennink heeft niet gezegd dat hij onafhankelijk is aangesteld door Karremans.’   See omnystudio.com/listener for privacy information.

Ondanks dat macro-econoom Arnoud Boot niet heeft kunnen stemmen dit jaar, is hij wel optimistisch over de bestuursmogelijkheden. Volgens hem zijn de politieke partijen het in ieder geval over eens welke maatschappelijke problemen opgelost moeten worden. Hij pleit voor een aanpak vanuit een gedeelde basis en weg van de absolute flanken. Daarnaast moet het regeerakkoord niet absolute oplossingen bevatten, maar zich richten op procesafspraken.    See omnystudio.com/listener for privacy information.

Terwijl Nederland zich bezighoudt met het laatste verkiezingsnieuws, hield Fed-baas Jerome Powell gisteren ook een rentebesluit. De Amerikaanse centrale bank, de Federal Reserve, heeft de rente opnieuw met 25 basispunten verlaagd. Daarmee komt deze nu uit tussen de 3,75 en 4 procent. Macro-econoom Edin Mujagic vindt het opvallend dat de Fed spreekt over een ‘enigszins verhoogde inflatie’ en noemt dat een onderschatting van het probleem.   See omnystudio.com/listener for privacy information.

Internationaal zijn er steeds meer zorgen over de markt voor private leningen. De vrees is dat de schuldenberg zo groot is, dat bedrijven dreigen om te vallen. Onlangs uitte de topman van de Britse centrale bank, Andre Bailey, zijn zorgen. Hij ziet dat de Amerikaanse kredietmarkt ‘zorgwekkende echo’s’ laat horen met die van de financiële crisis, toen er ook een schuldencrisis ontstond. ‘Destijds was dat de aanleiding voor bijna een ineenstorting van de markt en de wereldeconomie’, schetst macro-econoom Edin Mujagic.   See omnystudio.com/listener for privacy information.

Na publicatie van de Amerikaanse inflatiecijfers vorige week was de conclusie: de Amerikaanse Federal Reserve kan de rente weer gaan verlagen. Maar met die conclusie is macro-econoom Edin Mujagic het niet helemaal eens. ‘Blijkbaar is men vergeten – of doet het alsof – dat de doelstelling van de Fed nog steeds 2 procent per jaar is.’ Waarom wordt gezegd dat die weg nu openligt? De inflatie kwam uit op 3 procent, zowel bij de totale inflatie als bij de kerninflatie. Dat was een meevaller, want de verwachting lag op 3,1 procent. Blijkbaar heeft de markt heel weinig nodig om daar een optimistische draai aan te geven. Maar ik vind die conclusie vreemd. Als je doelstelling 2 procent inflatie per jaar is en je zit op 3 procent, dan is dat een aanzienlijke afwijking in de ongewenste richting wanneer we het over geldontwaarding hebben.   See omnystudio.com/listener for privacy information.

Iedereen kijkt naar de Tweede Kamerverkiezingen van woensdag, maar de verkiezingen in Argentinië, waarvan de uitslag gisteren binnenkwam, zijn minstens zo belangrijk, zegt macro-econoom Arnoud Boot. President Javier Milei won daar de tussentijdse verkiezingen. Argentinië verkeert in een diepe economische crisis en Milei probeert herstel mogelijk te maken, maar dat is volgens Boot bijna onmogelijk. De Verenigde Staten bemoeien zich nadrukkelijk met Argentinië, waarom? Door de Amerikaanse wens om dominant te blijven in de Amerika’s, heeft Trump vóór de verkiezingen toegezegd om 20 miljard dollar beschikbaar te stellen, en nog eens 20 miljard via een andere route, om Argentinië te ondersteunen. De grote vraag was of deze Amerikaanse reddingsboei de Argentijnse president Milei zou helpen bij het uitstippelen van zijn economische beleid. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het aandeel vrouwen in het onderwijs blijft stijgen. Uit nieuwe CBS-cijfers blijkt dat inmiddels 88 procent van de leraren in het basisonderwijs vrouw is. Die scheve verdeling lijkt onschuldig, maar is dat volgens macro-econoom Arnoud Boot niet. Bij het management van het hoger onderwijs bijvoorbeeld, ziet hij ook haast uitsluitend nog vrouwen. En hij zou liever zien dat topwetenschappers gewoon in hun senior-onderzoeksposities blijven. Wat zette jou aan het denken in het CBS-rapport? De sterke groei van vrouwen op de arbeidsmarkt leidt op veel plekken tot een scheiding tussen vrouwen- en mannenberoepen. Dat vind ik geen goede zaak. Medische beroepen worden bijvoorbeeld ook vrouwenberoepen, en in het onderwijs is dat al langer zo. In het basisonderwijs is ongeveer 88 procent vrouw, al jaren. Vroeger was dat gelijker verdeeld, maar die balans is verdwenen. En in het voortgezet onderwijs zie je dezelfde ontwikkeling: vrouwen worden ook daar de grote meerderheid.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Kiezers zijn bij de aanstaande Tweede Kamerverkiezingen maar weinig bezig met de stijgende staatsschulden wereldwijd. Toch zou het volgens macro-econoom Edin Mujagic een grote zorg moeten zijn voor bij de stembusgang. Volgens hem zijn we nog altijd niet af van de ‘geldontwaarding’, die komt kijken bij de stijgende staatsschulden wereldwijd.   See omnystudio.com/listener for privacy information.

Spanningen zijn wereldwijd de regel geworden, en niet meer zozeer een uitzondering. Dat is de niet al te verrassende conclusie van een jaarlijks rapport van een denktank uit Genève. De hele inrichting van de wereld zoals die na de Tweede Wereldoorlog is opgebouwd staat in feite onder druk, zegt macro-econoom Edin Mujagic. ‘Ze spreken over fragmentatie van de wereld, en één van de uitingen daarvan is de ruzie tussen de VS en China, waarvan de wederzijdse maatregelen een uitvloeisel zijn.’ Dat heeft zelfs geleid tot grootschalige exportverboden, zegt Mujagic: je mag bepaalde chips niet meer verkopen in China. In een ‘prachtig rapport’ van de Harvard Business School duiken vier economen in die protectionistische tendens op de langere termijn. ‘Op de korte termijn kun je ineens geen spullen meer uit andere landen halen die je nodig hebt voor je eigen productie. Dat raakt je bedrijfsvoering en het leidt tot gedoe. Maar wat zijn eigenlijk de gevolgen daarna, waar over het algemeen wat weinig aandacht voor is?’  See omnystudio.com/listener for privacy information.

De waardedaling van de dollar ten opzichte van de euro, zo’n vijftien procent dit jaar, maakt het voor Nederlanders wat goedkoper om naar de VS te reizen. En nu het herfstvakantie is, maken veel mensen daar gebruik van. De euro is dus met datzelfde percentage in waarde gestegen tegenover de Amerikaanse munt. ‘Maar dan ligt er één gevaar op de loer: dat er al snel een bruggetje wordt gelegd naar de conclusie dat de euro sterk is’, zegt macro-econoom Edin Mujagic. Waar zit volgens jou het probleem? Nou, er zijn meer munten in de wereld dan de euro en de dollar alleen. Dus als de euro echt op zichzelf sterker was geworden, dan zou je dat ook moeten zien in de waardeontwikkeling van de euro ten opzichte van andere munten. Als ik bijvoorbeeld kijk naar de euro tegenover de Zweedse kroon: daar is de euro zo’n zes procent minder waard geworden.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

De toestand bij Nexperia is volgens macro-econoom Arnoud Boot een schoolvoorbeeld van verkeerd industriebeleid door de overheid. Het ministerie van Economische Zaken zegt te staan voor een sterk ondernemingsklimaat in Nederland, maar in de praktijk gaat dat vaak mis, vindt hij. Waarom is Nexperia volgens jou zo’n slecht voorbeeld van industriebeleid?  Er spelen twee grote overwegingen. Eén is strategische autonomie: we willen niet afhankelijk zijn van bepaalde productieprocessen in de wereld, omdat we dan klem kunnen komen te zitten. Het andere is dat we als economie productiever moeten worden. We hebben te weinig mensen, en onze welvaart hangt af van productieve investeringen die de productiviteit verhogen.  In dat spanningsveld bevindt zich het industriebeleid: hoe je naar industrie en bedrijfstakken moet kijken. En daar komt ook de kwestie-Nexperia om de hoek kijken, waarbij het zeggenschap van een Chinese eigenaar is ontnomen.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Terwijl het IMF en de Wereldbank bijeen waren in Washington D.C., werd in het Zweedse Stockholm de Nobelprijs voor de Economie uitgereikt, onder meer aan de Franse econoom Philippe Aghion. Macro-econoom Arnoud Boot ziet een verband: ‘Het draait uiteindelijk om de vraag hoe je een economie concurrerender kunt maken.’ Aghion deelt de prijs met Joel Mokyr en Peter Howitt. Volgens de Zweedse Koninklijke Academie van Wetenschappen hebben de drie wetenschappers laten zien ‘hoe innovatie de drijvende kracht is achter verdere vooruitgang.’ Wat heeft dat met de jaarvergaderingen van het IMF en de Wereldbank te maken? Bij die vergaderingen komen beleidsmakers bij elkaar: van centrale bankiers tot ministers van Financiën en academici. In verschillende sessies, online te volgen voor iedereen, werd gesproken over onder meer het slim uitgeven van geld. Daarmee wordt bedoeld investeren in onderwijs en infrastructuur, wat een economie sterker maakt. Ook werden gevaren besproken die productiviteitsgroei bedreigen, zoals kunstmatige intelligentie. En dan kom je uit bij Philippe Aghion. Een uitstekend econoom die altijd benadrukt hoe je een economie concurrerender kunt maken en beter kunt laten functioneren. Hij is ervaringsdeskundige en zegt vooral zijn thuisland Frankrijk níet als voorbeeld te nemen. Hoe moet het dan wél? Twee invalshoeken. De ene komt van de Oostenrijkse econoom Friedrich Hayek, die in 1974 de Nobelprijs voor de Economie kreeg. Hij was een groot econoom en tegenspeler van Keynes. Hayek pleitte voor ‘Let a thousand flowers bloom’ — laat duizend bloemen floreren. Hij bedoelde dat ideeën een kans moeten krijgen en dat je niet alleen de bestaande grote bedrijven moet beschermen met ineffectief industriebeleid. Precies waar Aghion het over heeft. De andere invalshoek kwam van de Deense minister van Economische Zaken tijdens één van de IMF-sessies. Hij zei dat de interne markt versterkt moet worden. Want 800 miljard euro uitgeven aan innovatie is zinloos als we eerst niet de barrières tussen landen opheffen. Kleinere, groeiende bedrijven hebben geen schijn van kans als de interne markt niet goed functioneert. Oftewel: het slim uitgeven van geld. Naar wie moeten we luisteren? Naar alle drie. We moeten luisteren naar Denemarken, naar Hayek, en naar Philippe Aghion, die tegen alle klippen op blijft roepen en blijft hopen op een meer glorievolle Franse economie.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Er zijn grote risico’s voor het de financiële stabiliteit nu overheden en masse meer geld uitgeven dan dat er binnenkomt aan belastingen. Dat concludeert het Internationaal Monetair Fonds (IMF) op basis van de staatsschulden die naar het hoogste niveau dreigen te stijgen sinds 1948. Volgens het IMF kunnen overheden het geld veel efficiënter inzetten. ‘Daar kan je heel veel geld mee besparen’, ziet ook macro-econoom Edin Mujagic.   See omnystudio.com/listener for privacy information.

Ondanks de handelsoorlog en oplopende geopolitieke spanningen schetst het Internationaal Monetair Fonds (IMF) een verrassend positief beeld van de wereldeconomie. Dat bleek deze week uit de publicatie van het World Economic Outlook. Toch is er volgens macro-econoom Edin Mujagic weinig reden voor optimisme. ‘Het goede nieuws stopt hier.’  Wat zegt het IMF precies? In het eerste hoofdstuk van de nieuwe economische outlook schetst het IMF zijn visie op de toestand van de wereldeconomie voor dit en volgend jaar. Op het eerste gezicht blijft de wereldeconomie opvallend veerkrachtig: de groei houdt beter stand dan eerder werd verwacht. Toch waarschuwt het IMF dat de fundamenten minder solide zijn dan ze lijken. Onder de motorkap spelen problemen, vooral rond de Amerikaanse importheffingen. De invoering daarvan verloopt traag en onvoorspelbaar: maatregelen worden uitgesteld, aangepast of anders uitgevoerd dan aangekondigd, wat wereldwijd voor onzekerheid zorgt.  Welk effect gaat daar van uit?   De buffers die bedrijven tot nu toe hebben gebruikt om prijsstijgingen op te vangen, raken langzaam uitgeput. Amerikaanse bedrijven hebben de hogere kosten door de heffingen niet of slechts gedeeltelijk doorberekend aan consumenten. Daardoor konden ze eerder dit jaar goede winstcijfers presenteren en hadden ze voldoende ruimte om voorraden aan te leggen. Die tijdelijke buffer begint nu echter te verdampen. Volgens het Internationaal Monetair Fonds wordt het voor bedrijven steeds moeilijker, vrijwel onmogelijk, om de stijgende kosten niet door te berekenen aan consumenten.  De signalen van een verslechterende economie stapelen zich dan ook op. In de Verenigde Staten stijgt de werkloosheid langzaam maar gestaag. Fed-voorzitter Jerome Powell erkende gisteren openlijk dat de Amerikaanse arbeidsmarkt ‘gewoon niet lekker loopt’. Ook de inflatie baart zorgen: in plaats van verder af te koelen, trekt die juist weer aan.  Voor 2026 verwacht het fonds dat de wereldeconomie met 3,1 procent zal groeien. Dat lijkt op het eerste gezicht een solide cijfer, maar alles onder de 3 procent voelt in de praktijk als een recessie. Bovendien ligt het groeitempo aanzienlijk lager dan vóór de coronapandemie, toen de wereldeconomie gemiddeld nog met 3,7 procent per jaar groeide.  Kunnen we op basis hiervan dan meer renteverlagingen verwachten?  Ja, de Federal Reserve heeft daar ook nadrukkelijk op gehint en het IMF baseert de ramingen ook op lagere rentes. Maar het IMF gaat er ook van uit dat de olieprijs volgend jaar blijft dalen. Dat is echter allerminst zeker: de olieprijs kan al door kleine schokken snel weer oplopen. Een andere, misschien nog optimistischere aanname is dat de handelsoorlog tussen de Verenigde Staten en andere landen niet verder escaleert, maar dat moeten we ook maar afwachten.  Het IMF waarschuwt dat deze factoren - olieprijzen, handelsspanningen en juridische onzekerheid rond tarieven – steeds sterker kunnen doorwerken in de wereldeconomie. Dat kan zich onder meer vertalen in aanhoudend hoge inflatie, ondanks mogelijke renteverlagingen door de Fed.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het Internationaal Monetair Fonds (IMF) waarschuwt in de World Economic Outlook (WEO) voor het kostenplaatje van industriepolitiek. Volgens macro-econoom Edin Mujagic moeten politici richting kiezers duidelijk zijn over de gevolgen van protectionistische maatregelen en subsidies. ‘Het kan dan een legitieme politieke keuze zijn van een land om dat beleid te voeren, het IMF waarschuwt voor het prijskaartje, want dat is er wel degelijk.’See omnystudio.com/listener for privacy information.